تغذيه تكميلي در كودكان

شير مادر غذاي طبيعي براي شيرخواران است و آنها بايستي در 6 ماه اول فقط از شير مادر تغذيه شوند. پس از اين دوره غذاهاي كمكي مورد نياز خواهد بود . براي اطمينان از اينكه شيرخواران به خوبي رشد كنند و سالم باشند ، بسيار اهميت دارد كه بدانيم چه غذاهايي را ، چه مقدار و چند بار در روز به آنها بدهيم . شير مادر در سراسر سال اول زندگي غذاي اصلي شيرخوار است و در طول سال دوم نيز غذاي مهم و با ارزشي محسوب مي گردد و همچنان عوامل ضد عفونت را كه ساير غذا ها فاقد آن هستند براي شيرخوار فراهم ميكند .

توصيه هاي كليدي :

*شيرخوار را در 6 ماه اول فقط با شير مادر تغذيه كنيد . شير مادر حاوي مواد مغذي و انرژي مورد نياز براي رشد مطلوب و همچنين داراي عوامل ضدعفونتي است كه شيرخوار را در برابر اسهال و ساير عفونت ها محافظت مي كند .

*به شيرخوار بين 4 تا 6 ماهگي فقط در صورتي كه شرايط زير را داشته باشد ، غذاي كمكي بدهيد :

شيرخوار عليرغم تغذيه با شير مادر بطور مكرر و به نحو مطلوب ، باز گرسنه بنظر مي رسد و وزن گيري كافي ندارد .

* به تغذيه با شير مادر براي دو سال و يا بيشتر ادامه دهيد .

*وقتي غذاي كمكي را شروع مي كنيد ، به تغذيه با شير مادر بيشتر از پيش ادامه دهيد و هر زمان كه شيرخوار مايل بود ، به او شير بدهيد. مدت هر وعده تغذيه با شير مادر نيز بايد مشابه قبل باشد .

*غذاهاي كمكي كه به شيرخوار ميدهيد ، بايد داراي ويژگي هاي زير باشد:

*تميز و سالم باشد

*كم حجم ، پرانرژي و مغذي باشد

*با استفاده از غذاهاي خانواده به آساني تهيه شود

*حتي الامكان تازه به تازه تهیه شود .

*نرم و قابل هضم باشد

*به شيرخواراني كه با شير مادر تغذيه مي شوند از 12- 6 ماهگي حداقل سه بار در روز غذاي كمكي بدهيد. غذا را از يك قاشق مرباخوري شروع كرده و به مقدار و تنوع غذايي بيافزاييد.

*كودك را براي وعده هاي اصلي و ميان وعده ها فعالانه تشويق كنيد.

*غذاي كمكي را با فنجان يا كاسه داده ، به هيچ وجه از بطري استفاده نكنيد.

*اگر غذاي كمكي را در يخچال نگهداري نمي كنيد ، ظرف 2 ساعت پس از تهيه ، آنرا مصرف كنيد .

*هنگام بيماري و پس از آن شيرخوار را به دفعات بيشتر از قبل با شير مادر تغذيه كرده و غذاي اضافي به او بدهيد .

*كارت رشد وسيله مفيدي براي پي بردن به كفايت تغذيه كودك و سلامت اوست ، از آن نگهداري كنيد.

نكات مهم :

*تا يكسالگي در هر بار تغذيه با غذاي كمكي اول شير مادر بدهيد.

*از يك نوع غذاي ساده شروع كنيد و هر غذا به مدت پنج تا هفت روز داده شود و بعد غذاي ديگر به كودك داده شود و به تدريج تنوع غذايي را بيشتر كنيد .

*بهتر است غذاها با قاشق و مايعات با ليوان داده شود .

*بايد غذاهاي كمكي به ترتيب داده شود و هر دو هفته غذاي خاصي به رژيم غذاي كودك اضافه شود .

*بعد از تغذيه كودك بايد آب آشاميدني سالم و بهداشتي به كودك داد.

*تا يك سالگي به غذاي كودك نمك اضافه نكنيد .

*غذا را بيش از يك بار گرم نكنيد.

*دادن قطره مولتي ويتامين از 15 روزگي روزانه 25- 20 قطره و قطره آهن از شروع غذاي كمكي روزانه 15- 10 قطره تا 24 ماهگي توصيه مي شود .

*قطره آهن بايستي در عقب دهان چكانده شود و بعد به كودك آب بدهيد تا رنگ دندان ها سياه نشود .

تغذيه تكميلي :

هفته اول ماه هفتم :

ضمن ادامه تغذيه با شير مادر شروع غذاي كمكي با فرني است كه روز اول از يك قاشق مربا خوري يك بار در روز آغاز شده و كم كم به دفعات آن اضافه مي شود تا روز ششم و هفتم به 12 قاشق مرباخوري مي رسد .

هفته دوم ماه هفتم :

در اين هفته مي توان بادام را به رژيم غذايي كودك اضافه نمود. مانند فرني از يك قاشق مربا خوري يك بار در روز شروع مي شود و تا روز ششم و هفتم به 12 قاشق مرباخوري مي رسد. به تدريج دفعات تغذيه با حريره بادام افزايش مي يابد ضمن اين كه تغذيه با فرني نيز به مقدار كمتر ادامه مي يابد.

دو هفته آخر ماه هفتم :

در اين هفته ها سوپ به رژيم غذايي كودك اضافه مي شود. روز اول ( صبح، عصر، شب ) بعد از تغذيه با شير مادر ، فرني يا حريره بادام (4/3) و ظهر يك قاشق مرباخوري سوپ داده شود . سپس روز بعد ، ظهر و شب سوپ داده شود و هر روز يك قاشق مرباخوري به مقدار آن اضافه شود . سوپ ابتدا به صورت ساده از گوشت ، هويج ، برنج تهيه مي شود و بدون حبوبات مي باشد سپس هر سه روز يك بار يك نوع سبزي مانند جعفري گشنيز ، شويد و ... يك قاشق مرباخوري روغن مايع يا كره به آن اضافه مي شود .

دو هفته اول ماه هشتم :

در اين دو هفته علاوه بر برنامه ماه قبل زرده تخم مرغ به رژيم غذايي شيرخوار اضافه مي شود . روز اول به اندازه يك نخود از زرده سفت پخته شده را در كمي آب جوشيده يا شير مادر نرم و حل كرده به شيرخوار بدهيد .

هر روز صبح همراه فرني زرده را بتدريج اضافه كنيد تا ظرف 10 روز به يك زرده كامل برسد . پس از اين هر روز نصف زرده همراه با 4-3 قاشق فرني يا حريره به شيرخوار بدهيد يا روز در ميان يك زرده كامل به او داده شود .

بنابراين در اين دو هفته شيرخوار دو روز نصف زرده تخم مرغ ، سه وعده 4-3 قاشق مرباخوري فرني يا حريره و دو وعده 8-3 قاشق مرباخوري سوپ مي خورد .

دو هفته دوم ماه هشتم :

در اين دو هفته علاوه بر فرني و سوپ مي توان انواع پوره مثل پوره سيب زميني ، كدو و هويج را تهيه كرد و به جاي يك وعده حريره يا فرني استفاده نمود .

حبوباتي كه هضم آنها آسان است مانند عدس و ماش را مي توان به تركيبات سوپ اضافه كرد .

ماست از اين ماه به رژيم غذايي كودك اضافه مي شود كه مي توان بعد از غذا به كودك داد و يا در داخل سوپ يا آش او ريخت .

مي توان مقداري نان به دست كودك داد ولي اين كار بايد با نظارت مادر انجام شود .

پس در اين دوره شيرخوار در روز نصف زرده ( يا يك روز در ميان 1 زرده ) 3 وعده فرني يا حريره يا پوره و 2 وعده سوپ ( هر بار 8-3 قاشق مرباخوري ) و ماست ( 4 قاشق مرباخوري ) مي خورد .

ماه نهم :

در اين ماه ميوه به صورت آب ميوه تازه اول از يك قاشق مرباخوري در روز همراه با يك قاشق مرباخوري آب ساده و سالم شروع مي شود و كم كم به 6 قاشق مرباخوري آب ميوه خالص مي رسد .

پس در اين دوره شيرخوار زرده تخم مرغ 3 وعده فرني يا حريره 1 بار آب ميوه 2 وعده سوپ و ماست مي خورد .

دو هفته اول ماه دهم :

به جاي آب ميوه مي توان از ميوه هاي قابل هضم به ميزان يك قاشق مرباخوري ( سيب ، موز ، هلو و ... ) شروع نموده و به 2 قاشق مرباخوري رساند .

در اواخر هفته دوم اين ماه يك خرماي رسيده ( بدون پوست و هسته) بعد از غذاي ظهر به كودك مي توان داد .

به تدريج مقدار سوپ را بر حسب اشتهاي كودك مي توان هر بار به 8-6 قاشق مرباخوري رساند البته بايد توجه داشت دادن غذاي بيشتر جاي شير مادر را مي گيرد كه هنوز غذاي اصلي اوست .

در اين زمان غذاهايي كه كودك مي تواند با دست بردارد و به دهان ببرد به او داده شود مثل نان ، ماكاروني پخته شده ، تكه هاي سيب زميني يا هويج و ....

پس در اين دوره شيرخوار 2 وعده فرني يا حريره يا نرم شده ، 2 وعده پوره تكه هاي نان ، زرده تخم مرغ، 1 وعده ميوه ، سوپ ، 4 قاشق مرباخوري ماست مي خورد .

دو هفته دوم ماه دهم :

سوپ را مي توان تنوع بيشتري بخشيد و ساير حبوبات علاوه بر عدس ، ماش را به سوپ اضافه كرد .

براي اينكه حبوبات ايجاد نفخ نكند :

قبل از اضافه كردن به سوپ كودك ، ابتدا حبوبات را كاملا بپزيد . هنگام مصرف ابتدا آن را با ته قاشق له كنيد .

همچنين در اين دوره شيرخوار 1 وعده فرني يا حريره يا پوره ، تكه هاي نان ، زرده تخم مرغ ، 2 وعده ميوه نرم شده ، 2 وعده سوپ و 4 قاشق ماست مي خورد.

ماه يازدهم و دوازدهم :

با توجه به اشتهاي كودك مي توان به مقدار غذا در هر وعده اضافه نمود.

بعد از يازده ماهگي دادن انواع ميوه ها و هچنين ماهي توصيه مي شود .

از پايان يازده ماهگي كم كم كودك را به غذاي خانواده مي توان عادت داد .

تنوع غذايي كودك را مي توان بيشتر كرد :

براي وعده صبحانه غذاهايي مانند : شير برنج و تخم مرغ را مي توان تهيه كرد . براي وعده نهار و شام از انواع سوپ و كته يا ماكاروني مي توان استفاده نمود. ميان وعده صبح يا عصر به كودك آب ميوه ، ميوه يا نان مي توان داد .

برگرفته از کتاب تغذیه تکمیلی - انجمن علمی شیر مادر ۱۳۹۰

منبع:www.parastaran87.blogfa.com