لنفوم

 لنفوم

لنفومها به دو دسته اصلی تقسیم می شوند: لنفوم هوچکین ( Hodgkin's Lymphoma) و لنفوم غیرهوچکین(Non-Hodgkin's Lymphoma) . تفاوت این دو بیماری در نوع و سرمنشاء سلول بدخیم است. علاوه براین، سیر این دو بیماری و پاسخ آنها به درمان نیز تفاوت قابل توجهی نشان می دهد.

سیستم لنفاوی

این سیستم قسمتی از سازمان دفاعی بدن است که برای مبارزه بر علیه بیماریها تکامل یافته است. طحال، غدد لنفاوی، عروق لنفاوی، غده تیموس و مغز استخوان اجزای این سیستم اند. غدد لنفاوی اندامکهای کوچکی هستند که در مسیر عروق لنفاوی قرار گرفته، مسئول تصفیه جریان لنف می باشند. در این غدد، ویروسها، باکتریها و سایر مواد خارجی به دام افتاده، از ورود آنها به محیط درونی بدن جلوگیری می شود.

سلولهای سیستم لنفاوی مسئول شناخت و تخریب ذرات بیماریزا هستند. این سلولها، لنفوسیت نامیده می شوند. لنفوسیتها در غده های لنفاوی، طحال و مغز استخوان تولید می شوند و سپس در تمام بدن جریان می یابند. لنفوسیتها شامل چند نوع اند که دو نوع اصلی آن، نوع B و نوع T نامیده می شوند. لنفوم حاصل بدخیم شدن این سلولها است.

لنفوم هوچکین

این بیمار اولین بار در سال 1832 توسط توماس هوچکین که یک پزشک انگلیسی بود شرح داده شد. دکتر هوچکین همچنین برای اولین بار تفاوت بین علائم و سیر بالینی لنفوم هوچکین و غیر هوچکین را به روشنی نشان داد. لنفوم هوچکین در سالهای قبل از 1970 سبب مرگ تقریباً تمام مبتلایان می شد. با تکامل روشهای درمانی، در حال حاضر این بیماری یکی از قابل درمان ترین بدخیمی هاست و قسمت عمده ای از بیماران مبتلا قابل علاج کامل هستند.

علت این بیماری مشخص نیست. ممکن است عواملی از محیط، خصوصیات ژنتیک فرد و همچنین عوامل عفونی در ایجاد بیماری دارای نقش باشند. سیر بیماری لنفوم از یک غده لنفاوی که بصورت پایدار بزرگ شده است شروع می شود. رشد این غده به آهستگی ادامه می یابد و به تدریج غدد اطراف خود را نیز درگیر می نماید. در موارد پیشرفته، با ورود سلولهای بدخیم به جریان خون، طحال، کبد و مغز استخوان نیز ممکن است درگیر شوند.

لنفوم هوچکین ممکن است در هر سنی بروز نماید. اما اکثر موارد در سالهای اول بلوغ (15 تا 40 سالگی) یا در میانسالگی (پس از سن 55 سال) دیده می شود. علائم اولیه این بیماری ممکن است مشابه انفلوآنزا باشد: تب، تعریق شبانه، لرز، احساس خستگی و ضعف، بی اشتهایی، کاهش وزن و بزرگ شدن غدد لنفاوی. با پیشرفت بیماری، علائم بارزتر شده، تشکیل غدد جدید و بزرگ شدن آنها سبب تاثیر بر اندامهای مختلف بدن می شود. باید دانست که در 75% بیماران، علامت بیماری تنها بزرگ شدن غده لنفاوی بدون هیچ علامت دیگر است. از این رو، باید غدد لنفاوی بزرگ بدون درد، حساسیت و قرمزی که مدتی پایدار مانده باشد را جدی تلقی کرده، برای درمان آن به پزشک مراجعه نمود.

تشخیص این بیماری با برداشت قطعه ای از غده غیر طبیعی و بررسی ساختمان سلولهای تشکیل دهنده آن با استفاده از میکروسکوپ انجام می شود.  درمان این بیماری با شیمی درمانی ترکیبی از چند دارو، اشعه درمانی یا ترکیب آنها انجام شده، تقریبا در 90% موارد سبب شفای کامل بیمار می شود.

لنفوم غیرهوچکین

این بیماری مجموعه ای از حدود 35 بیماری مختلف را تشکیل می دهد که همگی حاصل بدخیم شدن لنفوسیتهای طبیعی هستند. لنفومهای غیرهوچکین بر اساس اینکه از لنفوسیتهای B یا T منشاء گرفته باشند، به دو دسته بزرگ تقسیم می شوند. در این گروهها، از بیماریهای به شدت تهاجمی و به سرعت کشنده تا بیماریهای دارای سیر کند چندین ساله دیده می شود. سیر طبیعی لنفوم غیر هوچکین از لنفوم هوچکین کمتر قابل پیش بینی است و این بیماری می تواند با سهولت بیشتری به نواحی خارج از غدد لنفی تهاجم یابد.

علائم اولیه لنفومهای غیر هوچکین مشابه لنفوم هوچکین با بزرگی غدد لنفاوی در نقاط مختلف بدن یا درگیری بعضی از اندامهای غیر از سیستم لنفاوی (درگیری مغز، پستان، بیضه،...) است. با پیشرفت بیماری، ارگانهای متفاوتی ممکن است درگیری پیدا کنند. تشخیص این بیماری نیز با بررسی میکروسکوپی قطعات بافت غیر طبیعی صورت می گیرد. درمان این طیف بیماریها نیز با ترکیبی از شیمی درمانی، اشعه درمانی یا هر دوی آنها صورت می گیرد. باید دانست که عاقبت لنفومهای غیر هوچکین به خوبی لنفوم هوچکین نیست اگرچه که هریک از انواع این بیماری دارای پاسخ به درمان و سیر متفاوتی از سایرین است.

جمع بندی و نتیجه گیری

لنفوم، یکی از بیماریهای بدخیم انسانی است که در صورت تشخیص به موقع و درمان صحیح، قابل کنترل است. لنفوم یک بیماری واحد نیست و شامل چندین بیماری متفاوت است. در این گروه از  بدخیمی ها، از بیماریهای بسیار خطرناک تا بیماریهای به سادگی درمان شونده وجود دارند. از این رو، هوشیاری افراد در تشخیص غدد لنفاوی بزرگ شده که در حال رشد هستند یا دارای علائم هشدار دهنده می باشند و همچنین تشخیص بموقع و صحیح مسئولان سلامت، در درمان و برخورداری بیمار از طول عمر کافی دارای نقش مهمی هستند.

دکتر حمید رضا رضیئی، متخصص رادیوتراپی انکولوژی، استادیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه

منبع:http://www.mums.ac.ir